Faith in Reconciliation

Monday 4 to Wednesday 6 September 2023

Cluj-Kolozsvár, Rumania, 

IARF houdt haar 36e wereldcongres in Cluj-Napoca, bakermat van het Unitarisme van 4-6 september 2023 (ten gevolge van Corona een jaar later dan aanvankelijk gepland) in Cluj-Napoca, Roemenië met als thema ‘Geloof in Verzoening’ (Faith in Reconciliation).

Op uitnodiging van de Hongaarse Unitarische Kerk kwamen een honderdtal vrijzinnige christenen, boeddhisten, shintoïsten, moslims en aanhangers van andere religies (met daarnaast honderd online) bijeen in de stad van waaruit het Unitarisme in de tweede helft van de 16e eeuw ontstond.

Vooral de pre-Congress Tour gaf een fascinerend beeld van de historie van dit kerkgenootschap door de eeuwen heen, met bezoeken aan verschillende steden en dorpen die voor de kerk betekenis hadden en hebben. Met het Edict van Torda van 1568, waar vooral de unitariër Ferenc Dávid actief aan bijdroeg, kreeg een Hongaars vorstendom in
Transsylvanië een zekere mate van godsdienstvrijheid die uniek was in die tijd. Interessant genoeg ging het niet om de geloofsvrijheid van het individu, maar om vrijheid van een geloofsgemeenschap om zijn eigen voorganger te kiezen. Het ging daarbij om rooms-katholieken, lutheranen, calvinisten en unitariërs, waarbij dus bijvoorbeeld joden en moslims werden buitengesloten.

De Nederlandse delegatie naar het Congres

We legden bezoeken af aan o.m. het museum van Torda, de citadel
van Deva, een grote openluchtbijeenkomst van het kerkgenootschap, en kerken in diverse dorpen. Leuk te horen dat volgens een unitarische voorganger het Amerikaanse ‘okay’-teken (duim omhoog) oorspronkelijk betekende ‘God is één’, verwijzend naar de unitarische afwijzing van de leerstelling van de goddelijke drie-eenheid. De unitariërs kennen geen gemakkelijke geschiedenis: op de periode van het Edict van Torda volgden eeuwen van onderdrukking van religieuze minderheden, en ook de tijd onder communistisch president Ceauşescu was uiteraard zwaar. Op dit moment vormen ze in Roemenië een minderheid binnen de Hongaarse bevolkingsgroep (die hoofdzakelijk rooms-katholiek en luthers is), terwijl de Hongaren weer een minderheid vormen in Roemenië. Dit is ook nu niet altijd makkelijk, maar we konden wel waarnemen dat de Unitariërs met zo’n 50.000 leden in Transsylvanië een bloeiend kerkgenootschap vormen.

Het congres zelf vond plaats in het Unitarische Theologisch Seminarium in Cluj (Kolozsvár in het Hongaars), waar we ook verbleven, en was voortreffelijk georganiseerd. Inleidingen focusten op de wijze waarop geloof een rol kan spelen in pogingen om na conflicten
verzoening te bewerkstelligen, waarbij o.m. de post-apartheid in Zuid-Afrika, het conflict in het Midden-Oosten, de relatie tussen Korea en Japan en de atoombom op Hiroshima aan de orde kwamen. In kleine groepen konden deelnemers hierover verder van gedachten
wisselen. Veel belangstelling ging uit naar de actieve steun uit de kerk en tal van andere groeperingen aan de slachtoffers van de Russische inval in Oekraïne. Daarnaast was er aandacht voor de activiteiten van de local chapters van IARF, zoals in India (onderwijs en verzoening tussen religies). Indrukwekkend was dat iedere dag begon met een ‘morning
devotion’, voorgegaan door jongeren en ouderen van de verschillende aanwezige religieuze groepen.

Tenslotte werd tijdens het congres een nieuw internationaal hoofdbestuur (Council) van de IARF gekozen, onder voorzitterschap van de Amerikaan George Williams, die al lang is betrokken bij de associatie en vele boeken over hindoeïsme en inheemse religies op zijn
naam heeft staan. Als afgevaardigde van de regio Europa/Midden Oosten heb ik zitting in de Council als penningmeester. De Council zal sturing moeten geven aan verdere ontwikkeling van de agenda van het IARF op het gebied van rechten van minderheidsreligies, dialoog en
vrijzinnige levenshouding, waarvoor binnen en buiten de vergadering ideeën werden aangedragen. Dat daarvoor bij de aanwezigen veel animo was, is wel duidelijk.

Peter le Poole
Den Haag, oktober 2023